Bahar, istəklimsən basdan-binadan,
Ən gözəl qızısan sən təbiətin...

Mənə elə gəlir ki, bu, əlli il, yuz il ?vv?lin seri deyil. Bu, n? vaxtsa – min il, iki min il, uc min il bundan onc? bahar?n qoynunda yaz is?g?na, yaz h?rar?tin? adas dogulub.
Insan t?bi?ti oyan?s? s?sl?y?n m?qamda ozu h?l? murgulu imis. Ay?rd el?m?k c?tindir: insan ?vv?l oyan?b, yoxsa t?bi?t?! Insan t?bi?tl?sdikc?, t?bi?t d? insanlas?b. ?ks halda hec biri ayr?ca varl?q kimi ozunu yasada, ozunu soyk?n?c?ksiz qoya bilm?zdi.
Yad?mdad?r, 20-22 yas?nda bir d?f? uzun omurlu, yuz  yasdan cox yasam?s babam? sorgu-suala tutdum. Novruz bayram?n?n yas?n? müəyyən eləm?k ist?dim. Babamın babas? Sahsuvar kisinin, Sahsuvar kisiy? babas? Nagdal?n?n, ona da babas?n?n... dediyi sozl?rin ucundan tutub coz?l?m?y? baslad?m. T?xmin?n 7-8 yuz il varaqlad?m. Yen? d? Novruz bayram?n?n ?z?lin? gedib c?xa bilm?dim, d?hn?d?n su ac?b-baglaya bilm?dim. Q?dim tarixin q?dim m?lumat?ndan yap?sd?m: ?m?k n?gm?l?ri n? vaxt yaran?b, holavarlar n? vaxt meydana g?lib, ?kinci-s?pinci tarlaya n? vaxt c?x?b? Umumiyy?tl?, tarla nec? yaran?b?
Agl?m k?s?n gund?n “G?l-g?l, a yaz gunl?ri”ni oxumusam. B?lk? bu n?gm? onun mu?llifin? yeddi arxa don?nind?n – ulu babadan n?tic?y? v? ya kotukc?y? bir p?c?lt? idi, sair onu al?b yasad?b. Bu, sad?c? n?gm? deyil, n?sill?rdan-n?sill?r? oturul?n usaq xorudur. İll?r otdukc?, yuz ill?r bir-birini ?v?z el?dikc? onun formas? d?yisib, m?zmunu is? nec? varsa, el?c? qal?b. Ona gor? d? hec bir f?ls?fi m?naya boy vermir, usaq ?qid?si kimi t?miz, ayd?n, bulaq suyu kimi durudur. Usaq hec bilmirdi ki, bu axsam kursu uz?rin? yeddi lovun duzul?c?k. Usag?n can?nda od qalamaq, “ag?rl?g?m, ugurlugum...” sevincini odla bolusm?k h?v?si yasay?r. Burada h?r sey t?biidir, hec bir qurama yoxdur.
Usaq n? bil?ydi ki, qonsu usag?n nənəsi ocaq yanında plovun d?mini gozl?yir, oz n?n?si is? n?v?l?rini nec? sevindir?c?yinin xiff?tini c?kir.
B?z?n q?s cox s?rt g?l?rdi, mart ayında novruzgulunu gordum dey?n olmazd?. Bel? m?qamlarda qocalar guney yamac? qarl? gorub narahatl?qlar?n? bildir?rdil?r:

            Biri biz? yag?d?r,
            Biri c?nn?t bag?d?r,
            Biri y?g?b g?tirir,
Biri vurub dag?d?r.

“Biri biz? yag?d?r” – ona gor? ki, yaz ?kini gecikir. ?kinci gecikir, qosqu heyvanlar?n? xamdan c?xarmal?y?q. Guneyl?rd? qar t?z?c? t?rl?m?y? baslay?b, quzeyl?rd? is? q?s qar? h?l? mohk?m dir?nib yer?. B?z?n is? el? bil mart ay?nda h?r yer qupquru olur, yollarda tozanaq qopurdu. Bu da ?kincinin ur?yinc? deyildi: q?s?n q?s yeri var, yaz?n yaz yeri. H?l? nec? ?sr bundan ?vv?l X?tai deyib:

        Q?s getdi, yen? bahar g?ldi,
Gul bitdüvu lal?zar g?ldi,
Quslar qamusu f?ğanə dusdu,
Esq odu yen? bu canə dusdu.

Aralar?nda zaman m?saf?si olsa da, ser mu?llifl?rinin bahara munasib?tl?ri cox yax?nd?r. Cunki aralar?nda dil korpusu var, poetik ?n?n? korpusu var. Quslar yen? ?vv?lki h?v?sl? oxuyur, sular eyni ah?ngl? otur. Goy el? h?min goydur. Gun?s el? h?min Gun?sdir. Ilk bax?sda n?z?r? carpacaq d?yisiklik yoxdur. Amma diqq?tl? baxsaq, buludlar?n r?ngini yerd?n qalxan his-qurum xeyli d?yisdirib.
“?n goz?l q?z?san s?n t?bi?tin!”
Nec? t?bii v? s?mimi deyilib: gozunun odusan!
S?n?td? oz al?mi, oz yeni s?si il? yaz?n gozl?rin? baxa-baxa n?gm?sini oxuyub sair:
        
              Bahar g?lib yurdumuza,
Sular dilli,
Coll?r gul?s,
Goyl?r q?z?l.
T?bi?tin nur xoncas?,
Gul xoncal? g?lin q?z?-
Bahar g?lib.
El? bil ki, boyuy?r?k,
Mugan olub Gun?s boyda
Az?rbaycan torpag? da
Cahan boyda...

“Bahar, ist?klims?n...” Amma baharla bagl? b?zi adlar? yaddan c?xarm?s?q. Han? Novruz adl? oglan? S?m?ngul, T?rgul, Guls?n?m, Gulyaz, Gulcohr?, Gullu v? bu q?bild?n olan dig?r q?z adları? Bu adlar sanki yaz?n g?lisin? sahid idi.
Y?qin yax?n ill?rd? zaman yazla, gul-cic?kl? bagl? adlar?m?z? da qaytaracaq. Yen? d? qeyri-adi deyilis? qay?d?ram, hara t?l?sirik?! Niy? t?l?sirik?!
    
           Aydı-ildi g?lib kecir omurd?n,
T?l?sirik, gor?n yaza n? qald??
                                                              1989